The twelve Months (Greek)

Narrator: Μόσχος / Ίασμος

Οι δώδεκα μήνες (Greek)

 On iki ay (Turkish) On ek´i ´mæseca (Pomak)
 Έναν κιρό κι ένα ζαμάνι ήταν ένας παππούς κι μια γριά, δεν είχαν πιδιά οι αθρώπ’, ήταν μοναχοί τς. Χιμώναν κιρό, χιόνια πουλλά κείνα τα χρόνια, παππούς αρρώστ’σι. Τώρα τα ξύλα στη σκλήβα λιγουστεύουν, τι να κάν’, Παππούς δε μπουρεί, αναγκάζιτι η γιαγιά  παίρ’ του γαδούρ’, σιγά-σιγά τ’ βουνό κουντά, πήρι τν πατέκα α α α, φτάν’ στου ύψουμα, αρχίζ’ κόβ’ σιγά-σιγά ξύλα. Κει από ‘ κουφτι τα ξύλα, βλέπ’ απου καρσί έρχουνταν μια ουμάδα με αλόγατα μι αθρώπ’ απάν’. Καημέν’ φουβήθ’κι. Πιάν’ βρίσκει μια πουρναριά, κρύβιτι στου πλάι. Κοντεύουν τ’ αλόγατα κει πέρα, σταματούν. Τώρα τι να κάν’ η γιαγιά, τν βλέπουν αυτοί, ιμφανίζιτι η γιαγιά.
-Τι δ’λειά έχ’ς γιαγια δω πέρα ισύ;
-Τι να κάνου πιδάκι μ’, να έτς κι έτσ’, παππούς εινι άρρωστους, τα ξύλα λιγουστεύουν στου σπίτι, χιμώνας μιγάλους είνι, ξύλα θέλουμι, να ζισταθούμι.
–Πιδιά δεν έχ’τι;
-Πιδιά δεν έχουμι. Σεις τι είστι παλληκάρια; Κανι/βλέπει η γιαγιά μι του κιφάλι τς, τα μιτράει, δώδικα.
–Γιαγιά θα σι κάνουμι μια ιρώτιση.
–Τι είνι πιδάκι μου, τι θέλ’τι;
-Ποιος μήνας σ’ αρέσ’ απ’ του χρόνου πιο πουλύ
-Πιδάκι μου οι μήνις του Θεού είνι, καλοί είνι
-Ου Γινάρ’ς; έχ’ κρύα…
-Α πιδάκι μ, σαν έχει κρύα κι τι; κάθουμαστι μέσα, νε δ’λειες έχι, νε τίπουτα. Χιόνια έχ’, άμα έχ’ς κι ζέστα κι φαΐ…
 -Ου Φλιβάρ’ς; να κ’τσος…
-Α πουλύ καλός είνι. Λιγουστεύουν, πιο λίγις οι μέρις, ξιπιρνάει, έρχιτ’ ου Μάρτς. Αρχίζουν οι μέρις μιγαλώνουν του Μάρτ’. Απρίλ’ς ουου… αρχίζουν ανοίγουν, πρασ’νίζ’ ου τόπους, φυτρώνουν τα γιννήματα σιγά-σιγά, κι ου Μάιους, ου, ανθίζ’ κι λουλουδίζ’ ου τόπους, ούλα τα λουλούδια, ούλα τα δέντρα, ούλους ου κάμπους ανθίζ’ κι λουλουδίζ’. Ου Ιούνης, α, άμα αρχίζουν τα γιννήματα σιγά-σιγ' γίντουν, αρχίζουμι να θιρίζουμι,
-Ιούλιους;
-Αμ Ιούλιους θέρους…
-Αύγουστους γιαγιά;
-Αμ κι τουν Αύγουστου, γίν’νται τα σταφύλια, πηγαίνουμι κόφτουμι σταφύλια…
-Ου Σεπτέμβριους γιαγιά;
-Κι ου Σεπτέμβριους καλός πιδάκι μ’. Αρχίζουμι τουν τρύγου… Να θα κάνουμι τα πιτιμέζια μας, θα κάνουμι τα ριτσέλια μας, θα κάνουμι του κρασί μας.
-Ου Οκτώβριους; - Αρχίζουμι ζιβγαρίζουμε σιγα-σιγά τα χουράφια μας για να σπείρουμι. Νοέμβριους τα ίδια.
-Ου Δεκέμβριους;
-Αμ κι ου Δεκέμβριους μακάρ’. Ου Δεκέμβριους μέσα/ όλις οι γιουρτές του Δεκέμβριου είνι κει.
-Α δώ είμαστι τ’ λέν. Πιάνουν, φουρτώνουν του γαδούρι τς γιαγιάς ξύλα, βάζουν κι ένα άλογου, βάζουν κι ένα χιμπέ απάνου φουρτουμένου μι πράματα, λέν’.
-Τώρα θα πάρ’ς του γαδούρ’ σ' κι τ’άλουγου κι θα κατ’βίς στου σπίτ’. Θα κλείσεις τα παράθυρα κι τότι θα ξιφορτώσεις τα ξύλα κι τότι θα τ΄αδειάσ'ς όλ’ αυτά μεσα στου σπίτ’.
Πηγαίνει η καημένη η γριά, μέχρι να πάει φυσικά νύχτωσε κι όλας στου σπίτ. Πηγαίν’ στου σπίτ’, κλειδών’ την ιξόπουρτα, ξιφορτών’ τα ξύλα μές σνην αυλή, ανοίγ’ την κάμαρα, κλείν’ πόρτις παράθυρα, αδειάζ’ μές στην κάμαρα τουν χιμπέ, έλαμψ’ η κάμαρα, όλου παράν, όλου χρυσόν, αδειάζ’ τουν άλλου χιμπέ, όλου φαγιά. Πού! μές σνην χαρα τς κείν'.  Πόριψαν πόσουν κιρό, πήραν κι ξύλα μιτά, έστ’λε άνθρουπου πήρι ξύλα, πήρι γιατρό για τουν άντρα τς, σ’μμάζιψι λίγου-πουλύ του σπίτι τς.
Μια γ’τόνισα απ’ του πλάι, τζάνουμ λέει αυτήνα μέχρι του χτε δεν είχι, από πού; Ντε,ντε,ντε,ντε,ντε, έ ρωτάει μια μέρα:
-Από πού, λέει, ισύ τόσουν παρά…Κει' απ' δεν είχιτι, τώρα ...
Αναγκάστ’κι η καημένη κι είπι. Να έτσ’ κι έτσ’, πήγα ιγώ στου βουνό, στα ξύλα, κι είδα κάτ’ παλληκάρια ικεί, μι ρώτ’σαν αυτό κι αυτό κι μι τά 'δωσαν.
Α, έτσ’ είσαι; Μπιρ μπας παίρ’ του γαδούρ’ κι η άλλ’ η γριά, π'γαίν’ στου βουνό. Ούτι ξύλα έκοψι, ούτι ξικίνησι καθόλου. Φύλαξι, φύλαξι, λέει όλου κι θα φανούν αυτ’νοί.
Ταμάμ κάθ’νταν στουν ίσκιου αποκάτ’ σι μια πουρναριά, ιμφανίζοντι πάλι τα παλλ’κάρια μι τ’ αλόγατα.
-Καλημέρα γιαγιά
–Καλημέρα
–Τι κάν’ς δ’να;
-Να ήρθα να κόψου ξύλα.
–Πού ’ν τα ξύλα για;
-Ε, βαρέθ’κα τώρα. Έκατσα ν’ αποκ’ραστώ κι ύστερα θα τα κόψου.
–Α γιαγιά να σι ρουτήσουμι για τς μήνις. Ποιος μήνας είνι πιο καλός απ’ τουν χρόνου; -Ούλοι είνι για του φούρνου… Ποιόν να πείς; Τουν Γινάρ’; Μες στα χιόνια κι παγουνιές. Τουν Φλιβάρ’; Κ’τσός, Μάρτ’ς; Πάγουσι τη γριά του προυί κι μέχρι του βράδ’ τη βρώμισι… Ποιον να πεις; Απρίλιο; Αρχίζουν δ’λειές, βγαίνουμ' όξου στουν κάμπου. Όλ’ οι μήνες, έναν μι τουν άλλου, συνέχεια είνι δ’λειές. Κι άμα γίν’ του καλουκαίρ’ ειδικά, να θέρου, νά σταφύλια, τρύγου, το ‘να τ’αλλου τν Σεπτέμβριου, άιντι σπαρμόν πάλι, Ουκτώβριου, Νουέβριου, Δεκέβριου πάλι γιουρτές , ούλοι είνι για να μην είνι.
-Α, έτσ’ είσι; Πιάνουν φουρτώνουν του γαδούρ’ ξύλα, φουρτώνουν κι ένα άλουγου έναν χιμπέν.κι ένα δεύτιρου μέσα.  Λεν' “Θα πάς στου σπίτ’, θα ξιφουρτώ(σ)εις τα ξύλα στν αυλή, θα κλεί(σ)εις πάλι παράθυρα πόρτις στου σπίτ’, κι τότι θ’ ανοίξεις μέσα τς χιμπέδις. Πηγαίν’ αυτή, ήταν μές στη χαρά τς, λέει μ’ έδουσι κι μένα παράδις, λίρις μ’ έδωσαν. Πηγαίν’ στου σπίτ’, ξιφουρτών’ τα ξύλα η γριά, κλειδών’ τς πόρτις, αδειάζ’ τουν ένα χιμπέ, αδειάζ’ κι τουν άλλουν, τι να διεί; Ου ένας ου χιμπές είχι μέσα πέτρις, ου άλλους ου χιμπές είχι φίδια. Να ιδεί τα ουλόγυρα τς η γριά, την έφαγαν τα φίδια.
Γι’ αυτό λέν, η καλή η γλώσσα, ου καλός ου λόγους πάντα πιάν’.

 Günün birinde, bir zamanlar bir dede ve bir nine varmış, bunların çocukları yokmuş, yalnızmışlar. O yıllarda kışın çok kar varmış, dede hastalanmış. Şimdi yığında odunlar azalıyor, ne yapsınlar, dede yapamaz, nine mecbur kalıyor, eşeği alıyor, yavaş yavaş, dağlara doğru, patikadan ilerledi ha, ha, ha, tepeye varıyor, yavaş, yavaş odunları kesmeye başlıyor. Orada odunları keserken, karşıdan atlarla insanların, bir grubun geldiğini görüyor. Zavallı korkmuş. Tutuyor, bir pırnal buluyor,(pırnarın) yan tarafına saklanıyor. Atlılar oraya yaklaşıyorlar, duruyorlar. Şimdi nine ne yapsın, onlar onu görüyor, nine görünüyor.
-“Nine senin burada ne işin var?”
-“Ne yapayım çocuğum, işte böyle böyle, dede hasta, evde odunlar azalıyor, kış uzun, ısınmak için odun istiyoruz.
-“Çocuklarınız yok mu?”
-“Çocuklarımız yok. Delikanlılar siz nesiniz?” Yapıyor/ nine kafasıyla görüyor, onları sayıyor, on iki.
-“Nine sana bir soru soracağız”.
-“Ne çocuğum? Ne istiyorsunuz?”
-“En çok yılın hangi ayını beğeniyorsun?”
-“Çocuğum, Allah’ın ayları, iyidir”
-“Ocak: soğuk...”
-“A, çocuğum soğuk olduğu zaman ne var ki? İçeride oturuyoruz, ne iş var ne bir şey. Karlar var ama sıcak da varsa ve yemeğin varsa…”
-“Şubat: topal…”
-“A, çok iyi. Azalıyor, günler daha az, geçiyor, Mart geliyor. Mart’ta günler uzuyor. Nisan uu! Başlıyor, açıyor, etraf yeşeriyor, yavaş yavaş hasat filizleniyor ve Mayıs, uu! Etraf çiçek açıyor, bütün çiçekler, bütün ağaçlar, bütün ova çiçek açıyor ve çiçekleniyor. Haziran, a! Hasat yavaş yavaş olmaya başlarsa, biçmeye başlıyoruz. Temmuz: A! Temmuz: Yaz, hasat…”
-“Nine, Ağustos?”
-“A, Ağustos’ta da üzümler oluyor, gidip üzümleri kesiyoruz…”
-“Nine, Eylül?”
-“Eylül de iyi çocuğum. Bağ bozumuna başlıyoruz… İşte pekmezlerimizi yapacağız, reçellerimizi yapacağız, şarabımızı yapacağız.”  
-“Ekim?”
-“Ekmek için yavaş yavaş tarlalarımızı sürüyoruz. Kasım: Aynı şeyler.
-“Aralık?”
-“Aralık da maşallah. Aralık’ta: Bütün bayramlar orada, Aralık’ın içinde”
-“A! Buradayız diyorlar ona. Tutuyorlar, ninenin eşeğine odun yüklüyorlar, bir de at koyuyorlar, üstüne eşyalarla yüklü bir de torba koyuyorlar.
-“Şimdi eşeğini ve atını alacaksın ve evine ineceksin. Pencereleri kapatacaksın ve o zaman odunları indireceksin ve o zaman bütün bunları evin içine boşaltacaksın.”

Zavallı nine gidiyor, tabii eve gidene kadar akşam olmuş bile. Eve gidiyor, dış kapıyı kilitliyor, odunları avluya indiriyor, odayı açıyor, kapıları, pencereleri kapatıyor, torbayı odanın içine boşaltıyor, oda parladı, bütün paralar, bütün altınlar, diğer torbayı boşaltıyor, bütün yiyecekler. Nerede! O mutluluk içinde! Uzun zaman geçindiler. Sonra odunları da almışlar, odun alması için adam göndermiş, kocası için doktor getirmiş, evini az çok toparlamış.

Yan taraftan bir komşu ona: “Canım dün yoktu, nereden?” diyor. “Deh, deh, deh, e!”
Bir gün soruyor: “Bu kadar para nereden?” diyor. Hiç paranız yokken şimdi nereden...
Zavallı mecbur kalmış ve demiş : “İşte böyle, böyle, ben dağa, odunlara, gittim ve orada bazı delikanlılar gördüm, bana onu, bunu, sordular ve bana onları verdiler.
-“A, öyle mi?”  Diğer yaşlı kadın da hiç tereddüt etmeden eşeği alıyor ve dağa gidiyor. Ne odun kesmiş ne de başlamış. Bekledi, bekledi ve onlar belirecek, diyor. Tam bir pırnal çalısının gölgesinin altında otururken, yine atlarla delikanlılar beliriyor.
-“Günaydın nine”.
-“Günaydın”.
-“Ne yapıyorsun burada?”
-“İşte odun kesmeye geldim”.
-“Odunlar nerede ki?”
-“E, şimdi sıkıldım. Dinlenmek için oturdum, sonra keseceğim.”
-“A! Nine sana ayları soralım. Yılın hangi ayı daha iyi?”
-“ Hepsi fırın için… Hangisini söyleyesin? Ocak’ı mı? Karların içinde ve buz gibi. Şubat’ı mı? Topal. Mart? İhtiyar kadın sabah soğuktan ölür, akşama kadar da kokar” Hangisini söyleyesin? Nisan’ı mı? İşler başlıyor dışarıya, ovaya çıkıyoruz. Bütün aylar, biri diğerinden kötü, işlerle dolu. Özellikle yaz olunca, işte hasat, işte üzümler, bağ bozumu, bu, şu, Eylül’de haydi tekrar ekim. Ekim, Kasım, Aralık’ta yine bayramlar, hepsi def olsun.

–A, öyle mi? Tutuyorlar, eşeğe odunları yüklüyorlar, bir de at yüklüyorlar, bir torba ve içine bir ikincisini. “Eve gideceksin, odunları avluya indireceksin, evde pencereleri, kapıları, tekrar kapatacaksın ve o zaman içeride torbaları açacaksın” diyorlar. O mutluluk içinde gidiyor “Bana da paralar, liralar verdiler” diyor. Nine eve gidiyor, odunları indiriyor, kapıları kilitliyor, torbanın birini boşaltıyor, diğerini de boşaltıyor, ne görsün? Torbanın birinde taşlar, diğerinde yılanlar varmış… Nine etrafına bakmış ve yılanlar onu yemiş. Bunun için “Tatlı dil, yılanı deliğinden çıkarır” derler.

  E´din va´kɯt i e´din za´man bil jæ e´din ´d’ado i en´nɯ ´starka. Ne sa i´m’ali de´ca, bil’ si sa sa´mit∫ki. Ejs’a fof ´damɯn o´stanali sa ´malko dɯr´va, ´d’adono ne jæ mo´ʒil da ´ide da sbe´re dɯr´va. I ´zima ´babit∫kana ma´gareno, ´zima pɯt’ i ´hodi na ba´irɯn. ´Spira ´sre∫tu en´nɯ s’ u´rija ´koneve sɯs in´san i ga´ripkana se u´pla∫eva ´babit∫kana.  I na´hada an´nɯ ´hojna, ´skriva se nastra´nɯna i nab´liʒe ´kon’eno ´spirat op´re∫ ´neja. Ej´s’a  kɯk´na da ´pravi  ´babit∫kana! ´Gledat i ´videli sa ja ´babit∫kana.
“Iz´lez, kɯ´na ´i∫te∫, ´babo, ej´tuva ti?” “Kɯk´na da ´prav’am, det∫´kove, ej´sɯj- ej´sɯj, ´d’adono jæ ´bolan, I dɯr´vana sa ´malko u do´ma. ´Zima ´dlega, ´zima go´lema, dɯr´va ´tr’abavat za da se ´toplime. “De´ca ´nemate li?” – ja ´pitat. “´Nemame. - ´vika- Vie ko´tri ste, ko´peli?” Kɯ´na da ´vidi ´babit∫kana – bro´i on e´ki ko´ne i on e´ki ´kopeleta.
“Babo, ∫ɯ te popitame n’akna.”
“Kɯ´na ´i∫tete” – ´vika ´babit∫kana.
“Kɯ´tri ´mæsec ben´disava∫ po-´mlogo?”
“´Majt∫ini, al´lahavite ´mæseci sa vrit en´nakvi!”
“Gu´l’amen ´mæsec ´mrazi...”
“ Ah, ´majt∫ini, a´ga ´mrazi, kɯ´na da ´pravem, se´dime ´vɯtre, ni ´rabata, ni ´nikɯna. A´ga ´ima sn’ak, a´ga ´ima∫ ´topɯlko i ´jato...”
“´Mal’ken ´mæsec jæ kuc, ´mal’ko sa de´nene...”
“I fof ´mal’ken ´mæsec se´dime i po´minat se de´nene... I na´bliʒa ´Marta, za´fatat de´nene da gule´m’æjat. Fof ´Lɯt∫ko, u-u-u,  za´fatat ot´var’at se lis´tana, zele´ni ze´mæna, tre´vɯna za´fata da ras´te... Fof ´Jet∫ko cve´tæt’ ´kitkine, vrit ´kitkine, vrit t∫e´r’a∫ene, ´jabɯl’kine, ´kru∫ene, vrit me´stana cve´tæt. Fof  Todo´rovsken za´fatat ja´va∫- ja´va∫ da ´ʒen’at pt∫e´nicana...”
“Fof Ma´rinsken?”
“Fof Ma´rinsken ´ʒen’at...”
“´Jagus, ´babo?”
“Fof ´Jagus ´stanava ´grozdeno, ´hod’me ´zbirame ´grozde...”
“´Ruen, ´babo?”
“´Ruen jæ hubav, ´majt∫ini, ´zbirame ´grozdeno, za´fatame da na´gudame pet´mez, ∫ɯ ´stor’me re´t∫el, ∫ɯ na´gudame vino...”
“Di´mitr’ofsken, ´babo?”
“Fof Di´mitr’ofsken za´fatame da o´reme me´stana, za da ´s’ajeme. Fof Ger´g’ofsken pak je´nava...”
“Fof Ni´kulica, ´babo?”
“Fof Ni´kulica sa vrit bajr’amete”.
“Ej´tuva sme!” - ´vikat. ´Zimat to´var’at ma´gareno i ´davat hi e´din kon, ´klavat hi i dve tor´binki i ´vikat hi:
“Ej´s’a ∫ɯ ´zeme∫ ma´gareno i ´kon’et’ i  ∫ɯ ´sleze∫ na ´kɯ∫tana. ∫ɯ zat´vori∫ ´dʒamavene i zam ∫ɯ rasto´vari∫ dɯr´vata. İ ∫ɯ o´prazni∫ tor´binkine ´vɯtre fof ´kɯ∫tana.
I ´tɯrnala si jæ na t’ah ´starkana. Doko´ga da si ´fire, smra´t∫ilo se jæ. F´pira si fof ´kɯ∫tana, zak´l’ut∫a vra´tinkine, rasto´var’a dɯr´vana na ´prusta, ot´var’a oda´jena, zat´var’a vra´tana, ´dʒamavene, o´prazn’ava fof oda´jena tor´binkine i rasc´v’atla se jæ oda´jena. Vrit jæ ´bilo al´tɯne i pa´ri! O´prazn’ava i ´drugana tor´binka: bilo jæ jato! Drago hi jæ pannalo! Prekar’li sa mlogo zaman, zel’ sa i dɯr´va, rukat i doktor za t∫ul’akɯn hi, prizbira i ´kɯ∫tana. En´nɯ kom´∫’ujka ot stra´nɯna vika:
“´Dʒanɯm, ´vika, do´ ft∫era ne´m’a ´nikɯna!” I ´pita ja e´din den: “Ot´de ´ima∫ e´sɯj ´mlogo pa´ri? Doj´s’a ne´m’ahte i zorla´disaje sa?”
´Babit∫kana hi ´kazava, ga´ribkana: “E´nɯj - e´sɯj, ´hodih na ba´iren da ´zbiram dɯr´va. I ´videh ´kopeleta ej´tam. Po´pitaha me ej´zi i ejnu´zi i ´dadaha m’ hi”.
“A, ej´sɯj li si?” – hi vika kom´∫’ujkana. Breh, ´zima ma´gareno i ´drugana ´starka ´hodi na bar´t∫inana. ´Nito jæ dɯr´va ot´r’azala, nito jæ dɯr´va za´fatila da ´zbira. ´T∫akala jæ, ´t∫akala jæ i ´vika: “Ne hi jæ ni ´t∫uja, ne hi jæ ni vi´d’a ej´nava!”  
Ta´mam se´d’ala jæ pod ´sænkana zad en´nɯ ´hojna, iz´l’ali sa ´kopel’t∫ena sɯs ko´nene. ´Davat hi se´l’am:  
“Kɯ´na ´pravi∫, ´babo?”
“Ha, ´dojdah da ´otreʒam i da ´zberam dɯr´va”.
“Kɯ´de sa dɯr´vata?”
“E, ne vid’ mi se, ´sennah da po´t∫inam i ´setnæ ∫ɯ ´zberam”.
“A, bre, ´babo, da te po´pitam za ´mæse´cine. Kɯ´tri ´mæsec jæ po-´hubav ot go´dinana?”
“Vrit sa za fu´runen. Kɯ´tri da ´rekam? Da ´rekam Gu´l’amet, po sne´gɯn i pole´deno? Fof ´Mal’ket’, fof ´Marta, pole´dena ´babit∫kana ot´rano i do ve´t∫era se jæ ´vdɯhnala... Kɯ´tri da ´rekam? Fof ´Lɯt∫ko za´fata ´rabatana, iz´lizat vrit po mes´tana. Vrit ´mæsecine e´din sɯs drug, vrit sɯs ´rabata. I ´l’ato, kɯ´kna da ´rekam, ha da ´ʒeni∫, ha ´grozde da ´zbira∫, ha en´no, ha ´drugo... Fof ´Ruen – ajde pak da sæ´j’at’, Di´mitr’ofsken,  Ger´g’ofsken, Ni´kulica pak baj´ram, vrit en´nakvi, kɯ´kna da ´rekam...”
“A, ej´tɯj li si?” – ´vikat. ´Fatat ma´gareno, ta´var’at go sɯs dɯr´va, ta´var’at i edin kon’ en´nɯ tor´binka ot stra´nɯna i en´nɯ fof sræ´de. I ´vikat hi: “∫ɯ ´ide∫ na vam, ∫ɯ rasta´vari∫ dɯr´vata na ´prusta, ∫ɯ zat´vori∫ ´dʒamavene i vra´tana i zam ∫ɯ o´prazni∫ tor´binkine ´vɯtre fof ´kɯ∫tana”.
I ´hod’at si ´tije. ´Starkana odra´goste ´vika: “´Dadaha i ´menæ pa´ri i ´liri!”.
Hod’ si na t’ah, rasta´var’a dɯr´vana ´starkana, za´kl’ut∫a vra´tana, o´prazn’ava en´nɯna tor´binka, o´prazn’ava i ´drugana - kɯ´na da ´vidi! En´nɯna tor´binka i´m’ala jæ ´kamen’e i ´drugana ´zmije. I ´zmiejene sa i´z’ali ´starana ´babit∫ka. Zana´va ´vikat: ´hubav’ɯt je´zik’, ´hubavata ´duma se ´fata.